Rölöve Nedir?

Rölöve, üç boyutlu bir yapının hem iç hem de dış mimarisini belli ölçekler çerçevesinde iki boyutlu bir şekilde kâğıda aktarma çalışmasıdır. Özellikle restorasyon çalışmalarında kullanılması açısından bu çizimler mevcut yapının her açıdan doğru bir şekilde yansıtılmasını gerektirir. Kullanılan malzemelerin dokusu, dekorasyonu ve görüntüsü yapının üç boyutlu haliyle birebir aynı olmalıdır. Çizim ve yapı fotoğraf gerçekliğini yansıtacak şekilde ayarlanmalıdır.

Rölöve çizimleri gerçekleştirildiği sırada çizimi yapılan binanın o anki durumu göz önünde bulundurularak alınır. Çizimler çalışmanın yapıldığı zamana sadık kalacak şekilde yapılır. Bu, özellikle tarihi binalarda yürütülen çalışmalar için oldukça dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Çizim sırasında yapının tam ve doğru bir şekilde yansıtılması sonraki çalışmalar için alınacak kararları belirler.

Yapının inşasında kullanılan teknik, dış cephede yer alan süslemeler, binanın yapımındaki malzeme vb. birçok detay rölöve çiziminde yer alır. Böylece yapıda meydana gelen değişimler, bozulmalar ve deformasyonlar çıplak bir şekilde gözler önüne serilir. Hassas ölçümlerle gerçekleştirilen çizimlerdeki yapının durumuna göre gerekli işlemler gerçekleştirilir. Mimari açıdan oldukça önem taşıyan bu çalışmalar yapıyı birebir yansıtması halinde bina için ilk kaynak niteliğini alır.

Rölöve mi Röleve mi?

Rölöve, birçok kelime gibi Türkçeye Fransızcadan geçmiştir. Fransızca kökenli bu sözcüğün fiil hali “relever” isim durumu ise “releve” olarak geçer. “lever” sözcüğü kaldırmak eylemini nitelerken baştaki “re” ön eki tekrar anlamındaki Latince bir ektir. Bu bağlamda “relever” tekrar kaldırmak anlamına geliyormuş gibi dursa da günümüzde özellikle mimari alanda “üç boyutlu yapının ölçülü bir şekilde iki boyutlu çizimi” olarak geçer. 

İster “rölöve” ister “röleve” şeklinde yazılsın Türkçe olarak sesletiminde her ikisi de aynı şekilde okunur. TDK’ de yer alan sözlüğe göre yazım olarak doğru kabul edilen hali “rölöve”dir.  Fransızcadan Türkçeye alındığında herhangi bir karşılığı olmadığı için kelime aynen geçirilmiştir. Okunuşta farklılıklar söz konusu olsa da yazı dilinde TDK sözlükte yer alan hali kullanılır.

Rölöve Çeşitleri Nelerdir?

Rölöve örnekleri çizilirken kullanılan birçok ölçek ve ölçüt söz konusudur. Çalışma amacına ve zamanına göre bu ölçütler şekillenir. Ölçüte göre şekillenen çizimlerin çeşitleri ise şu şekildedir:

Basit Rölöve Çizimleri

 Basit rölöve çizimlerinde profesyonel anlamda ölçü almak söz konusu değildir. Bu çizimlerde kullanılan ölçüler daha çok kulaç, adım ve ya karış gibi geleneksel, belli bir standardı olmayan ölçülerdir. Yapının kabaca ölçüldüğü ve o sonuçlarla kağıda geçirildiği oldukça basit ve hataya daha yatkın çizimlerdir. Basit çizimleri üst düzey yetkililere verilebilecek resmi bir evrak niteliği taşımaktan ziyade bireysel çalışmalar içindir.

Tespit Rölöve Çizimleri

Tespit amaçlı çizilen rölövelerde basit çizimlerin aksine geleneksel ölçüler yerini standart ve profesyonel ölçüler alır. Bu profesyonel ölçülerin yanında diğer birtakım teknolojik aletler ve fotoğraflardan da yararlanılır. Çizimi yapılan binanın görünümünü birebir yansıtmak önem taşır. Tespit amaçlı çizilen rölöveler özellikle arşivlenmek için veya bakım onarım gibi işlemlerde kullanılmak için yapılır.

Esas Rölöve Çizimleri

Esas rölöve çizimleri diğer çeşitlerin aksine daha detaylı ve titiz çalışmayı gerektiriyor. Daha çok kültürel yapıların çizimlerinde kullanılan esas çizimler, her bir detayı işlemek ve kağıda aktarmakla öne çıkar. Bir kültürel eserin yıkılarak baştan sona tekrar inşa edilmesinde veya restorasyonla bir kısmının yenilenmesinde başlıca başvurulan çizimdir. En ufak ayrıntının bile önem taşıdığı bu çizimde hassasiyet diğer çeşitlerine göre daha fazladır. 

Rölöve Çalışmalarında Kullanılan Malzemeler Nelerdir?

Rölöveler birçok açıdan teknik detay gerektiren çalışmalardır. Bu çalışmaların sağlıklı bir şekilde yürütülmesi ve amaca hizmet edebilmesi açısından birtakım aletlerin mevcudiyeti zorunludur. Tam ve eksiksiz bir çalışmanın hem ölçüsel hem de çizimsel araçlara ihtiyacı vardır. Rölöve çalışmalarında kullanılan malzemeler üç başlıkta toplanabilir:

Çizim İçin Gerekli Aletler

 Çizim için gerekli aletlerin başında elbette ki kalem gelir. Rölöve çizimleri gerçeğe yakın olması için hatların ve detayların aktarılması önemli. Bu noktada B ve 0,5 uçlu kalem tercihi idealdir. Silgi olarak ise leke bırakmayan özellikte olması oldukça önemlidir. Temel çizim araçlarının yanında altlık da oldukça önemlidir. 

Altlık çizimlerin sabit bir şekilde yapılmasında yardımcı olur. Bununla birlikte alttan ışıklı şeffaf camlı altlıklar çizimlerde kolaylık sağlar. Yapılarda yer alan geometrik desenlerin ve şekillerin düzgün çizilmesi için pergel ve gönye de önemlidir. Tüm bunlara ek olarak daha ölçülü ve gerçeğe yakın çizimler yapmak için T cetveli de kullanılır.

Çizilecek Yapının Ölçümünde Kullanılan Aletler

Rölövenin kağıda çizilmesinden önce yapının ölçülerini almak için birtakım araçlara ihtiyaç vardır. Bunların başında katlanır tahta metreler gelir. Katlanır tahta metreler özellikle kesitlerde yer alan girinti ve çıkıntıların ölçümünde pratiklik sağlar.

5 ve 20 metrelik şeritler de kullanılan diğer araçlardandır. Şeritler yapıların yüksekliğini ölçmek için ideal araçlardır. Teleskobik metreler özellikle kubbe ölçümlerinde kullanılan bir başka alettir. Normal metreler ile ölçmenin zor olduğu noktalar için ise daha çok elektronik metreler tercih edilir. 

Rölöve Nasıl Alınır?

Rölöve almak için uygulanması gereken belli başlı adımlar vardır. Bu adımlar şu şekildedir:

• Rölöve çalışmalarına başlamadan önce çalışmanın yapılacağı binaya ait gerekli belgeler toplanır. Kat planları, kullanılan malzemelerin bilgisi vb. bilgiler çizimlerde yardımcı olur.
• Çalışmanın yapılacağı binanın hem iç hem de dış cephe olmak üzere farklı açılardan fotoğrafı çekilir. Fotoğrafların binaya dair gerekli bütün detayları içermesi önemlidir. Çizimler için bu unsur oldukça kritiktir.
• Yapıya dair toplanan belgeler arasında eğer varsa ölçüler hakkında bilgiler kontrol edilir. Ölçüler, çalışmaların daha hızlı gerçekleşmesini sağlar.
• Çizimlerin kağıda aktarımı için birtakım ölçme teknikleri kullanılır. Bunlar; parça parça ölçümün yapıldığı tek tek ölçme tekniği, yapıda yer alan üçgen kısımların ölçümünde kullanılan trigonometrik ölçme tekniği, jeodezi biliminde kullanılan fotogrametrik ölçme tekniğidir.

Rölöve Analizi

Rölöve çizimleri tamamlandıktan sonra binanın her bir açısının eksiksiz bir şekilde geçirildiği kontrol edilir. Çalışmanın yapıldığı bina kültürel bir eser ise yapım aşamaları ve gelişim evrelerinin tek tek çizildiğinden emin olunur. Bu noktada eserin tarihi dokusunu en iyi yansıtacak paftalar hazırlanır. Bir restorasyon söz konusu ise üzerinde çalışılması gereken kısım çizimlerde detaylandırılır. 

Eklenecek ya da yenilenecek kısımla ilgili işlem öncesi yapının tarihi dokusunu bozmamak adına bir kaynak taraması yapılır. Yapılan bu taramada binanın ya da eserin tarihsel süreçte geçirdiği değişiklikler incelenir. Yapıldığı ilk günden beri süregelen değişimlerle son halini alan eserde, kullanılan materyallerin bir listesi oluşturulur. Zamanın şartlarına ve yapıya en uygun materyal restorasyon çalışmalarında kullanılarak rölöve analizi gerçekleştirilir.